Zeigarnik Nedir?
Zeigarnik etkisi, Sovyet psikolog Bluma Zeigarnik tarafından 1927 yılında yapılan bir dizi deney sonucunda keşfedilen bir fenomendir. Bu etki, insanların tamamlanmamış görevler veya işler hakkında daha iyi hatırlama yeteneğine sahip olması durumunu açıklar. Zeigarnik’in fark ettiği şey, insanların tamamlanmamış görevleri tamamlananlara göre daha iyi hatırlama eğiliminde olduğuydu.
Zeigarnik deneylerinde, katılımcılara tamamlanmamış bir dizi görev verilmiştir. Görevlerin bazıları tamamlanmışken bazıları tamamlanmamıştır. Daha sonra katılımcılardan hangi görevleri hatırlayabildiklerini bildirmeleri istenmiştir. Sonuçlar, katılımcıların tamamlanmamış görevleri tamamlanmış olanlardan daha iyi hatırladığını göstermiştir.
Bu etki, insanların tamamlanmamış işlerin beynin bellek sistemlerinde bir tür “açık döngü” oluşturduğunu ve bu nedenle bu işlerin hatırlanmasını kolaylaştırdığını düşündürmektedir. Tamamlanmamış görevlerin beynimizde bir tür “takıntı” yarattığı ve bu takıntının hatırlama sürecini etkilediği düşünülmektedir.
Zeigarnik Etkisinin Etkileri
Zeigarnik etkisi, tamamlanmamış görevlerin insanların zihninde daha fazla yer edinmesi ve daha iyi hatırlanması anlamına geldiği için birçok etkiye sahiptir. Aşağıda, Zeigarnik etkisinin bazı etkilerini açıklıyoruz:
1. Dikkati çekme: Tamamlanmamış görevler, beynin dikkatini daha fazla çeker. Bu nedenle, bir görevi tamamlamadan önce, o görevin üzerinde daha fazla düşünme ve enerji harcama eğiliminde oluruz.
2. Motivasyonu artırma: Tamamlanmamış görevler, insanları daha fazla motive eder. Tamamlanmamış bir işin tamamlanma ihtiyacı, kişiyi harekete geçirir ve o işi bitirmeye yönlendirir.
3. Performansı artırma: Zeigarnik etkisi, tamamlanmamış görevlerin hatırlanma oranını artırarak, insanların daha iyi performans göstermesine yardımcı olur. Tamamlanmamış bir işin hatırlanma ihtimali, o işi daha iyi yapma isteği yaratır.
4. Yaratıcılığı teşvik etme: Tamamlanmamış görevlerin beynin bellek sistemlerinde açık döngüler oluşturması, yaratıcılığı teşvik eder. Tamamlanmamış bir işin beynin arka planında sürekli olarak çalışması, yeni ve orijinal fikirlerin ortaya çıkmasına yardımcı olabilir.
5. Stresi azaltma: Tamamlanmamış görevlerle ilgili stres, Zeigarnik etkisiyle azaltılabilir. Tamamlanmamış bir işi hatırlama ve tamamlama ihtiyacı, bu işin üzerinde düşünme ve onunla ilgili eylemlerle stresi azaltabilir.
Zeigarnik etkisi, insanların tamamlanmamış görevleri daha iyi hatırlama ve üzerinde daha fazla düşünme eğiliminde olduğunu göstermiştir. Bu etki, dikkati çekme, motivasyonu artırma, performansı artırma, yaratıcılığı teşvik etme ve stresi azaltma gibi birçok etkiye sahiptir.